5-sinf matematika dars ishlanma

Andijon viloyati Baliqchi tumani XTMFMTvaTE bo’limi 15-umumiy o’rta ta’lim maktabining matematika o’qituvchisi Anapiyayev Foziljonning

V sinfda  matematika fanidan qiyin o’zlashtirilayotgan mavzular bo’yicha bir soatlik  dars ishlanmasi

I. Mavzu: Hajm o’lchov birliklari. To’g’ri burchakli parallelepipedning hajmi.

II. Darsning maqsadi:

a) Ta’limiy maqsad: O’quvchilarni hajm o’lchov birliklari bilan tanishtirish,to’g’ri burchakli parallalepiped va kubning hajmini hisoblashga o’rgatish;

b) Tarbiyaviy maqsad. O’quvchilarni estetik ruhida tarbiyalash

v ) Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarni geometrik shakllar hajmlari haqidagi bilimlarini rivojlantirish

Darsning usuli: Ma’ruza-suhbat.Guruhlarda ishlash.Aralash

 III. Darsning jihozi:

 1. “V-sinf matematika ” darsligi.

 2.   Ko’rgazmali qurollar,tarqatma materiallar , bo’r va yozuv taxtasi va to’g’ri burchakli parallelepiped va kub maketlari.

                                

IV. Darsning rejasi:

T/R	Darsning bosqichlari	Foydalanishga tavsiya etiladigan usul	Vaqt taqsimoti (min)
1	Tashkiliy qism		3
2	O’tilgan mavzuni takrorlash	Qisqa test yoki og’zaki so’rov	7
2	Yangi mavzuni yoritish: a) mavzuni yoritishga tayyorgarlik va motivatsiya b) yangi mavzuni yoritish;	Savol-javob Ma’ruza	20
3	Yangi mavzuni mustaxkamlash: a)      guruhlarda ishlash; b)       xulosa; c)       yakka tartibdagi mustaqil ish.	Guruhlarda ishlash Aqliy hujum Mustaqil ish	10
4	Darsga yakun yasash va baholash		3
5	Uyga vazifa		2

V. Darsning borishi:

 a) Tashkiliy davr. O’quvchilarning davomatini aniqlab ,sinf va o’quvchilar tozaligiga e’tibor beriladi;

 b) O’tilgan mavzuni takrorlash uchun tarqatma materialdan foydalaniladi.

 v) Yangi mavzuni tafsilotlari

      O’tilgan mavzuni takrorlash uchun 5 ta kartochkada yozilgan savollarni   o’quvchilarga tarqatiladi va ularga javoblar olinadi .

Mavzuni o’rganish natijasida o’quvchilar egallashlari lozim bo’lgan

 Bilimlar:

- hajm birliklari orasidagi bog’lanishlarni;

- to’g’ri burchakli parallelepiped hajmini hisoblash formulasini;

- kub hajmi formulasini bilish.

Ko’nikmalar:

- o’lchamlari(bo’yi, eni, balandligi) berilgan to’g’ri burchakli parallelepipedning;

 -  qirrasi berilgan kubning hajmini hisoblay olish;

- kub va to’g’ri burchakli parallelepiped hajmiga doir formulalarni amaliyotga qo’llay olish.

Malakalar:

- to’g’ri burchakli parallelepiped va kubning hajmiga doir sodda mashqlarni mustaqil yecha olish

Kompetensiya turi:

- o’quv – o’rganish

O’tilgan mavzuni takrorlash uchun test topshiriqlari:

1. To’g’ri burchakli parallelepipedning nechta uchi bor?

A) 4 ta  B) 6 ta  C) 8 ta  D) 12 ta E) 2 ta

2. To’g’ri burchakli parallelepipedning nechta qirrasi bor?

A) 4 ta  B) 6 ta  C) 8 ta  D) 12 ta E) 2 ta

3. Berilgan ma’lumotlarga ko’ra kub sirtining yuzini toping.Kubning qirrasi 3 dm.

A) 36 dm²  B) 48 dm²  C) 54 dm²  D) 64 dm²  108 dm²

4. Berilgan ma’lumotlarga to’g’ri burchakli parallelepipedning sirtining yuzini toping.a = 2 sm, b = 3 sm , c = 8 sm.

A) 92 sm² B) 24 sm²  C) 48 sm²  D) 64 sm² E) 52 sm²

Yangi mavzuni borishi:

        Hajm o’lchov birligi sifatida birlik kub hajmi olinadi. Qirrasi bir uzunlik birligiga teng bo’lgan kub birlik kub deyiladi.Berilgan jismning hajmini topish u nechta birlik kubdan tashkil topganini bilish demakdir.To’g’ri burchakli parallelepipedni n dona birlik kubga ajratish mumkin bo’lsa , uning hajmi n birlik kub hajmiga teng deyiladi.O’lchamlari (qirralari uzunliklari) a,b,c bo’lgan to’g’ri burchakli parallelepipedning hajmi V=abc (kub birlik) ga teng bo’ladi. Odatda to’g’ri burchakli parallelepipedning a-bo’yi, b- eni, c-balandligi deyiladi. a.b - to’g’ri burchakli parallelepipedning asosi yuzi bo’lganidan quyidagi qoida kelib chiqadi:

T o’g’ri burchakli parallelepipedning hajmi uning asosi yuzi bilan balandligining ko’paytmasiga teng.

Kub uchun barcha qirralar o’zaro teng:a=b=c. Kubning hajmi V=a.a.a=a³ (kub birlik)ga tengdir.

Shundan keyin taxtada 1 va 2- masalalar yechib ko’rsatiladi.

To’g’ri burchakli parallelepipedning bir uchidan chiquvchi qirralari yig’indisi bir xil (o’zaro teng) bo’lsa-da, ularning hajmlari , sirtlari turlicha bo’lishi mumkin.

To’g’ri burchakli parallelelpiped hajmi formulasidagi a ko’paytma asosinig yuzi S ni , c=qirra esa balandlik h ni ifodalasa V= SH formula hosil bo’ladi, ya’ni to’g’ri burchakli parallelepipedning hajmi asosi yuzi bilan balandligi ko’paytmasiga teng.

V = a b c formuladan a = V : (bc);  b = V : (ac) ;   c = V : (ab)  hamda V= SH formuladan  S = V : H va H = V : S degan formulalar kelib chiqadi.

VI. Darsni mustaxkamlash:

O’tilgan mavzu yuzasidan savol-javob o’tkazaman

1. Kubning nechta qirrasi bor? ( 12 ta)

2. Kubning yoqlari nechta? ( 6 ta)

3. To’g’ri burchakli parallelepiped sirtining yuzi nimaga teng? ( S= 2 (ab +bc +ac)

4. Kub hajmi formulasi qanday? ( V= a³)

5. To’g’ri burchakli parallelepiped hajmi nimaga teng? ( V= abc)

6. Kubning qirralari yig’indisi nimaga teng? ( 12a)

7. To’g’ri burchakli parallelepipedning aqirralari yig’indisi nimaga teng? L = 4(a+b+c)

8. Kub sirtining yuzi nimaga teng? ( S = 6a²)

1-6 mashqlarni o’quvchilar o’zlari mustaqil yechadilar

VII. Darsni yakunlash

-O’qituvchi o’quvchilar bajargan mashqlar bo’yicha o’z xulosalarini  bildiradi.

-Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar rag’batlantiriladi, tegishli ballar qo’yiladi

VIII. Uyga vazifa.

15-18- mashqlarni bajarib kelish.

Qo’shimcha manbalar:

WWW.Ziyonet.uz;      WWW.RTM.uz;    WWW.DTM.uz;