15-umumiy o’rta ta’lim maktabining matematika o’qituvchisi Anapiyayev Foziljonning

 III-chorak yakuni bo’yicha VI-sinfda  Matematika fanidan qiyin o’zlashtirilgan mavzulardan bir soatlik

 dars ishlanmasi

I. Mavzu: Proporsiya.

II. Darsning maqsadi:

 a) Ta’limiy maqsad: O’quvchilarni proporsiya va uning asosoy xosasini  o’rgatish.

b) Tarbiyaviy maqsad. O’quvchi shaxsini kamol toptirish

v ) Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchilarni nisbatlar haqidagi olgan bilimlarini rivojlantirish.

Darsning usuli: Ma’ruza-suhbat. Aralash

 III. Darsning jihozi: 1. “VI-sinf matematika ” darsligi.

                                 2.   Ko’rgazmali qurollar,tarqatma materiallar , bo’r va yozuv taxtasi.

                                 

IV. Darsning rejasi:

1.O’tilgan mavzuni takrorlash uchun 5 ta  savoldan iborat bo’lgan qisqa test olaman;

2. Yangi darsni bayon qilish..

V. Darsning borishi: a) Tashkiliy davr. O’quvchilarning davomatini aniqlab ,sinf va o’quvchilar

                                      tozaligiga e’tibor beriladi;

                                 b) O’tilgan mavzuni takrorlash uchun tarqatma materialdan foydalanaman.

                                 v) Yangi mavzuni tafsilotlari

O’tilgan mavzuni takrorlash uchun 5 ta savoldan iborat qisqa test olib o’quvchilar yordamida uni tekshirib chiqaman .

Mavzuni o’rganish natijasida o’quvchilar egallashlari lozim bo’lgan bilimlar:

- proporsiya ta’rifini;

- proporsiyaning hadlari nimaligini;

- proporsiyaning asosiy xosasasini bilish.

Ko’nikmalar:

- berilgan to’rtta sondan proporsiya tuza  olish;

- proporsiyaning noma’lum hadini topa olish

Yangi mavzuni bayoni:

T/R	Darsning bosqichlari	Foydalanishga tavsiya etiladigan usul	Vaqt taqsimoti (min)
1	Tashkiliy qism		2
2	Yangi mavzuni yoritish: a) mavzuni yoritishga tayyorgarlik va motivatsiya b) yangi mavzuni yoritish;	Savol-javob Ma’ruza	15
3	Yangi mavzuni mustaxkamlash: a)      guruhlarda ishlash; b)      b) xulosa; c)      d) yakka tartibdagi mustaqil ish.	Guruhlarda ishlash Aqliy hujum Mustaqil ish	20
4	Darsga yakun yasash va baholash		3
5	Uyga vazifa		5

Ikki nisbatning tengligi proporsiya deyiladi.

 tenglik proporsiyadir. Uni 4:5=8:10 deb yozsa ham bo’ladi. Bundan 4.10=5.8, ya’ni 40=40 tenglikni olamiz. 5 va 8 sonlari proporsiyaning o’rta hadlari, 4 va 10 sonlari esa uning chetki hadlari deyiladi.

Umuman, a:b=c:d proporsiya uchun a.d=b.c tenglik o’rinli.

Aksincha , a,b,c va d nolga teng bo’lmagan sonlar bo’lib,  ular uchun a.d=b.c tenglik o’rinli bo’lsa, bundan a:b=c:d tenglik kelib chiqadi, ya’ni a,b,c va d sonlar proporsiyani tashkil qiladi.

a:b=c:d   Proporsiyaning o’rta hadlari ko’paytmasi uning chetki hadlari ko’paytmasiga teng.

1-misol. 3:5=9:15 proporsiyaning chetki hadlari 3 va 15, o’rta hadlari esa 5 va 9 dir.Chetki hadlari ko’paytmasi 3.15=45; o’rta hadlari ko’paytmasi 5.9=45; bundan , 45=45, demak, proporsiyaning chetki hadlari ko’paytmasi o’rta hadlari ko’paytmasiga teng.

2-misol. 8,7,14,16 sonlari proporsiya tashkil qiladimi?

Yechish. 7.16=8.14 bo’lgani uchun berilgan sonlar proporsiya tashkil qiladi.7:8=14:16

Javob: ha, proporsiya tashkil qiladi.

3-misol. 1,2,3,4 sonlari proporsiya tashkil qiladimi?

Yechish. 1.3    bo’lgani uchun berilgan sonlar proporsiya tashkil qilmaydi.

Javob: proporsiya tashkil qilmaydi

4-misol. X:6=2:3 proporsiyaning noma’lum hadini toping.

Yechish. Proporsiyaning asosiy xossasiga muvofiq , 3x=6.2,   3x=12,   x=4

Javob: x=4

Proporsiyaning noma’lum hadini topish, odatda , proporsiyani yechish deyiladi.

VI. Darsni mustaxkamlash.

Sinfda 601-613 -mashqlar yechiladi

VII. Darsni yakunlash

-O’qituvchi o’quvchilar bajargan mashqlar bo’yicha o’z xulosamni  bildiraman.

-Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar rag’batlantiriladi, tegishli ballar qo’yiladi

VIII. Uyga vazifa.

621-635 - mashqlarni bajarib kelish.